O porcelanie ćmielowskiej A A A

Środa, 29 kwietnia 2020 Autor: Edyta Ruszkowska

Muzeum Narodowe w Kielcach zaprasza na cykl dostępny na profilu na Facebooku, przygotowany z myślą o kolekcjonerach i miłośnikach ćmielowskiej porcelany. Pracownicy muzeum opowiadają o historii fabryki, prezentują zdjęcia zabytków z muzealnych zbiorów. Analizują sygnatury i mówią o fałszerstwach. Najcenniejsze przykłady ceramiki ćmielowskiej prezentowane są na ekspozycji stałej w Galerii Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej. MNKi posiada najbogatszą w kraju kolekcję ceramiki ćmielowskiej, która zebrana w układzie chronologicznym, stanowi zespół znakomicie ilustrujący przemiany stylistyczne i technologiczne oraz różnorodność wyrobów od początków działalności zakładu po wiek XX.

Z końcem 1837 roku pierwszy dyrektor wytwórni – Adolf Fryderyk Vatke odszedł na emeryturę, a jego miejsce zajął Franciszek Weiss, pochodzący z Czech. Przybył do Ćmielowa jako specjalista mający uruchomić produkcję porcelany. Gdy zmarł w 1837 roku, kierownictwo wytwórni objął jego młodszy brat Gabriel i sprawował je nieprzerwanie do roku 1866. W latach 30. XIX wieku przybyła do Ćmielowa grupa ceramików, m.in. pochodzący z Czech – Jan Wencel i Karol Mach, zaangażowani specjalnie do prac nad urządzaniem fabryki porcelany. To właśnie Gabrielowi Weissowi należy przede wszystkim przypisać zasługę rozpoczęcia produkcji porcelany w Ćmielowie w końcu lat 30. XIX wieku.

Pierwsze naczynia były jeszcze niedoskonałe, grubościenne, wykonane z nie zawsze dobrze oczyszczonej masy. Produkowano je z miejscowych surowców, w tym kaolinu odkrytego w okolicach. Wazy o prostych antykizujących formach powtarzały kształty równolegle produkowanych naczyń fajansowych, a wielodzielne patery, tzw. kabarety, nawiązywały do motywów zaczerpniętych ze świata przyrody: muszli, liści. Niektóre opracowane w tym czasie formy były stosowane także po przejściu zakładu w ręce kolejnych właścicieli. W 2. połowie XIX wieku produkowano wieloelementowe serwisy często z plastycznymi dekoracjami kartuszowymi, herbami i inicjałami.

W Ćmielowie chętnie naśladowano formy i dekoracje stosowane już wcześniej w europejskich manufakturach porcelany, m.in. w Miśni i Berlinie, a także polskich w Korcu i Baranówce. Stąd też popularna w wytwórniach europejskich forma sosjerki na podstawce z uchwytem w kształcie ptasiej głowy, czy dekoracja z drobnych rzucików bławatkowych zdobiąca ćmielowskie talerze.

Źródło: MNKi