Środa, 25 grudnia 2024 - Anety, Glorii, Piotra

Polskie zwyczaje wielkanocne A A A

Czwartek, 1 kwietnia 2021 Autor: Edyta Ruszkowska
Polskie ludowe zwyczaje i tradycje przybliża Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach.

Wielki Czwartek

W wielkoczwartkowej liturgii ostatni raz przed Wielkanocną Niedzielą biją wszystkie dzwony w kościele, potem zastępuje się je kołatkami zwanymi również klekotkami. Z kołatkami i kluczami biegały także dzieci wokół domu wołając: Myszy, szczury do dziury. Miało to chronić przed szkodnikami, ale też przed złodziejami. Dzieci biegały z kołatkami także po wsi, robiąc hałas, aby wygonić Wielki Post i przy tym się dobrze bawiły.

Wielki Piątek

To jedyny dzień w roku, kiedy w kościele nie odprawiana jest msza święta. Wierni tradycyjnie modlą się przy Grobie Pańskim. Harcerze i młodzieżowe drużyny strażackie często pełnią wartę przy grobie, aż do rezurekcji. Dawniej w ten dzień obowiązywały takie same zachowania jak podczas żałoby, czyli ubierano się na czarno, nie można było krzyczeć, a nawet głośno rozmawiać, wykonywać hałaśliwych prac. Zatrzymywano zegary i zasłaniano lub odwracano do ściany lustra, by oglądający się w nich człowiek w ten dzień nie spostrzegł diabła. W Wielki Piątek przygotowywano także potrawy, które były spożywane w niedzielę oraz pisanki do wielkanocnego koszyczka.

Wielka Sobota

Wielka Sobota to dzień poświęcenia pokarmów. Dawniej wierzono, że w Wielką Niedzielę nie można zjeść czegoś, co nie było poświęcone, więc starano się poświęcić jak najwięcej pokarmów. Dziś święconka mieści się już do koszyczka.  Jego zawartość w różnych regionach Polski może się nieco różnić, ale nie może w nim zabraknąć: chleba, jajek-pisanek, baranka, wędlin, chrzanu, soli, a ponadto mogło być też masło, babka, ser, buteleczka z octem. Każdy z tych produktów ma symboliczne znaczenie. Chleb symbolizuje ciało Chrystusa, ma zapewniać pomyślność i dobrobyt. Jajko jest symbolem wiecznie odradzającego się życia, było ochroną od złych mocy, chrzan – siły fizycznej, także znak pokonania goryczy męki Zbawiciela. Wędlina zapewnia zdrowie i dostatek, sól posiada moc odstraszania wszelkiego zła, a umieszczona w święconce, ma chronić przed zepsuciem.

Wielka Niedziela

Świętowanie dawniej i dziś rozpoczynamy od mszy św. zwanej rezurekcją, która odprawiana się wcześnie rano. Podczas mszy świętowano zmartwychwstanie Chrystusa strzelaniem z petard. Dziś także spotyka się ten zwyczaj podczas tej porannej liturgii. Dopiero po powrocie z kościoła można zacząć jeść przygotowane wcześniej potrawy. Tak jak w Boże Narodzenie rodzina spotyka się przy stole podczas kolacji wigilijnej, tak w Wielkanoc spotyka się podczas śniadania w Niedzielę Wielkanocną i wszyscy składają sobie życzenia dzieląc się jajkiem. Na udekorowanym bukszpanem i rzeżuchą stole powinny znaleźć się tradycyjne potrawy wielkanocne takie jak: żurek, czyli barszcz biały, kiełbasa – zwykle biała, na ciepło, szynka wędzona w jałowcowym dymie, ćwikła z chrzanem, pieczone mięso, własnoręcznie wykonana babka, mazurek z artystycznymi dekoracjami, ale każde gospodarstwo domowe ma zapewne także swoje, dodatkowe potrawy, które zawsze są przygotowywane na święta.

Poniedziałek Wielkanocny

Lany poniedziałek to dzień zabaw i psikusów, zwany także śmigus-dyngus. Dawniej śmigus i dyngus były osobnymi zwyczajami – śmigus oznaczał tradycyjne smaganie, czyli uderzanie wierzbowymi gałązkami lub polewanie wodą. Wszystko w formie zabawy – chłopcy smagali dziewczęta po gołych łydkach. Dyngus to inaczej wykup. Chłopcy chodzili od domu do domu i w zamian za życzenia i śpiew domagali się wykupu w postaci pisanek, słodyczy, pieniędzy. Dziś już praktykowane jest tylko polewanie wodą.

W Poniedziałek Wielkanocny po wioskach chodzili także dyngusiarze, czyli przebierańcy, którzy wodzili ze sobą koguta, stąd nazwa tego zwyczaju – kurek dyngusowy. Na początku wykorzystywano do tego żywego koguta, a z czasem jego miejsce zajął sztuczny ptak zrobiony z drewna, gliny lub upieczony z ciasta, przybrany piórami i wstążkami, którego najczęściej umieszczano w wózku dyngusowym i tak dyngusiarze – „koguciarze” – obchodzili domy w całej wsi. Kawalerowie śpiewali piosenki, składali życzenia, grali na skrzypcach, bębnie, zbierali datki, polewali dziewczęta wodą, a wszystko miało charakter zalotów do panien na wydaniu. Chodzenie z kogutem w okresie wiosennym było nawiązaniem do pradawnych wierzeń związanych z wigorem, energią życiową i płodnością. Kogut jako wojowniczy ptak o silnym popędzie rozrodczym, jurności, zawsze pojawiał się w czasie, kiedy należało zadbać o obfitość plonów w nowym cyklu wegetacyjnym, stąd jego obecność również podczas Wielkanocy.

Na podstawie: https://www.gov.pl/web/kulturaisport/wielkanoc
Źródło: OMPiO

Filharmonia Świętokrzyska zaprasza na pierwszy kwartał 2025 roku!

W Filharmonii Świętokrzyskiej im. Oskara Kolberga w Kielcach odbyła się konferencja prasowa,...

Fenomenalny Sylwester w Kinie Fenomen

Kino Fenomen działające w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach zaprasza na Fenomenalny Sylwester....

Dr Alicja Trukszyn z Odznaką Honorową Województwa Świętokrzyskiego

W czwartek, 19 grudnia w siedzibie Filharmonii Świętokrzyskiej, podczas uroczystej sesji Sejmiku...

Kolędowanie z zespołem Enej w Kieleckim Centrum Kultury

W sobotę, 28 grudnia, w Kieleckim Centrum Kultury odbędzie się kolędowanie z zespołem Enej....

"Jazz z filmowym brzmieniem" w Pałacyku Zielińskiego w Kielcach

6 grudnia (w piątek) w Pałacyku Zielińskiego w Kielcach zagrają Oskar Cenkier i Miłosz Skwirut –...

Wernisaż wystawy fotografii krajobrazowej Mariusza Łężniaka w kieleckim BWA

W najbliższy piątek, 13 grudnia, o godz. 18.00 w Biurze Wystaw Artystycznych w Kielcach zostanie...

I Świętokrzyski Jarmark Bożonarodzeniowy w Kielcach

Stoiska ze świątecznymi ozdobami, degustacje potraw regionalnych, występy artystyczne, zabawy i...

Sylwester w Teatrze im. Stefana Żeromskiego

W Sylwestra w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach będzie można obejrzeć dwa spektakle:...

Powered by Actualizer & Heuristic
Copyright © 2014 by PIK KIELCE
Licznik odwiedzin: 65 932 813
Polityka prywatności | Mapa strony

Cookies

Ta strona korzysta z cookies, które instalowane są w Twojej przeglądarce, więcej informacji w Polityce Prywatności