Środa, 25 grudnia 2024 - Anety, Glorii, Piotra

Wielka Środa. Zwyczaje i wierzenia A A A

Środa, 13 kwietnia 2022 Autor: Inga Pamuła
Przed laty na naszym terenie wśród wielu zwyczajów popularne było, że w Wielką Środę, po odprawieniu jutrzni , księża na pamiątkę "męki Chrystusowej" uderzali o ławki trzymanymi w ręku brewiarzami.
Wyręczali ich czasem chłopcy, którzy wpadali do kościoła z kijami i walili nimi o ławki z całej mocy, czyniąc grzmot po kościele jak największy.Wówczas wpadała służba kościelna z batami i próbowała wyrzucić ich z kościoła. Było przy tym i mnóstwo śmiechu, bo chłopcy byli od kościelnych dziadków szybsi i bywało, że przyłożyli im nieraz po kilka kijów. Zdarzało się, że w swojej swawoli szli jeszcze dalej, parodiując tekst godzinek śpiewem: 
 
Zacznijcie wargi nasze
Pić gorzałkę z flaszek,
A wy, karczmareczki,
Dajcie gorzałeczki.
Zacznijcie krawcy, szewcy
Trzaskać kopytami,
A wy, małe szewczęta,
módlcie się za nami
.2
W Wielką Środę, w każdej wsi, w której był kościół, robiono ze starych gałganów kukłę Judasza, wkładano jej do kieszeni trzydzieści kawałków tłuczonego szkła – symbolizujących trzydzieści srebrników, po czym wynoszono maszkarę na wieżę kościelną i zrzucano ją na dół. Tam już czekała na nią gawiedź uzbrojona w kije, która pracowicie ją nimi okładała. Później ciągnięto tę kukłę przez miasto, aby ją na koniec spalić lub też utopić w stawie.3 

Dni wielkotygodniowe wróżyły pogodę na cały rok. Uważano, że jaka jest Wielka Środa – taka będzie wiosna, jaki Wielki Czwartek – takie lato, Wielki Piątek wróżył pogodę na żniwa i wykopki, a Wielka Sobota zapowiadała pogodę na zimę.4 

W kościołach bardzo uroczyście obchodzi się Misterium Męki Pańskiej. W środę Wielkiego Tygodnia następuje gaszenie świec, tzw. ciemna jutrznia.

Tego dnia gospodynie zajmowały się generalnymi porządkami, bo do niedzieli wszystko musiało być oczyszczone: dusza, ciało, chata i całe obejście. Bielono izby, czasem do kredy dodawano chabrowej farbki, bo uważano, że muchy nie lubią tego koloru. Tam, gdzie była panna na wydaniu, gospodarz zostawiał niepomalowaną ścianę szczytową, tylko ochlapaną pędzlem pełnym farby. Utworzone w ten sposób, dobrze widoczne na ciemnym tle zmurszałych desek wzory, były znakiem dla kawalerów, potencjalnych kandydatów do ręki córki.
_______
 
1. Z. Kuchowicz, Obyczaje staropolskie XVII – XVIII wieku, Wydawnictwo Łódzkie 1975, s. 399.
2. J.S. Bystroń, Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Tom II, PIW 1960, s. 55.
3. J.S. Bystroń, Dzieje obyczajów w dawnej Polsce. Tom II, Księgarnia Wydawnicza Trzaska, Evert i Michalski 1933, s. 55.
4. H. Szymanderska, Polska Wielkanoc. Tradycje, zwyczaje, potrawy, Wyd. GLOBAL, Warszawa 1991, s. 20.
_______

Zwyczaje i wierzenia związane z Wielką Środą zebrała i opracowała dr Alicja Trukszyn z Działu Dziedzictwa Kulturowego Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach.

ZDJĘCIA

POCAŁUNEK JUDASZA, pędzla Giotta - Giotto di Bondone, Public domain, Wikimedia Commons

Filharmonia Świętokrzyska zaprasza na pierwszy kwartał 2025 roku!

W Filharmonii Świętokrzyskiej im. Oskara Kolberga w Kielcach odbyła się konferencja prasowa,...

Fenomenalny Sylwester w Kinie Fenomen

Kino Fenomen działające w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach zaprasza na Fenomenalny Sylwester....

Dr Alicja Trukszyn z Odznaką Honorową Województwa Świętokrzyskiego

W czwartek, 19 grudnia w siedzibie Filharmonii Świętokrzyskiej, podczas uroczystej sesji Sejmiku...

Kolędowanie z zespołem Enej w Kieleckim Centrum Kultury

W sobotę, 28 grudnia, w Kieleckim Centrum Kultury odbędzie się kolędowanie z zespołem Enej....

"Jazz z filmowym brzmieniem" w Pałacyku Zielińskiego w Kielcach

6 grudnia (w piątek) w Pałacyku Zielińskiego w Kielcach zagrają Oskar Cenkier i Miłosz Skwirut –...

Wernisaż wystawy fotografii krajobrazowej Mariusza Łężniaka w kieleckim BWA

W najbliższy piątek, 13 grudnia, o godz. 18.00 w Biurze Wystaw Artystycznych w Kielcach zostanie...

I Świętokrzyski Jarmark Bożonarodzeniowy w Kielcach

Stoiska ze świątecznymi ozdobami, degustacje potraw regionalnych, występy artystyczne, zabawy i...

Sylwester w Teatrze im. Stefana Żeromskiego

W Sylwestra w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach będzie można obejrzeć dwa spektakle:...

Powered by Actualizer & Heuristic
Copyright © 2014 by PIK KIELCE
Licznik odwiedzin: 65 934 922
Polityka prywatności | Mapa strony

Cookies

Ta strona korzysta z cookies, które instalowane są w Twojej przeglądarce, więcej informacji w Polityce Prywatności