W latach 60. i 70. XX w., dzięki przewodnikom PTTK, zwiększyła się liczba wycieczek odwiedzających Michniów. W 1979 r. Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich zgłosiła pomysł utworzenia ogólnopolskiego Mauzoleum Męczeńskich Wsi Polskich. Wybór padł na Michniów. W 1981 r. ukazał się apel kieleckich Okręgów ZBoWiD i PTTK o budowę Mauzoleum w Michniowie.
W 1984 roku powołany został Komitet Organizacyjny Budowy Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskiej w Michniowie, na którego czele stanął komandor Leon Pająk - westerplattczyk. W 1987 roku zmieniono nazwę na Komitet Organizacyjny Budowy Mauzoleum Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej, który działa do dziś. W tym też roku powołano Komitet Honorowy pod przewodnictwem Marszałka Sejmu, Romana Malinowskiego. Ludowcy zawsze wspierali działania zmierzające do powstania w Michniowie Mauzoleum, upamiętniającego walkę i męczeństwo chłopów polskich. W tym czasie ogłoszono ogólnopolski konkurs na projekt Pomnika-Mauzoleum. Pierwotnie zakładano, że w Michniowie powstanie duży zespół przestrzenno-użytkowy. Sytuacja społeczno-polityczna lat następnych uniemożliwiła realizację tego projektu.
W związku z potrzebą wzniesienia w Polsce pomnika - symbolu upamiętniającego tragiczne wydarzenia z lat hitlerowskiej okupacji i okresu stalinowskiego, dokonanych na ludności spacyfikowanych wsi, powołana została w dniu 9 maja 1991 r. Fundacja „Pomnik-Mauzoleum" w Michniowie.
Naczelną zasadą Fundacji „Pomnik-Mauzoleum" w Michniowie jest dalsza aktywizacja wszystkich sił społecznych, bez względu na przekonania polityczne, religijne, narodowościowe i inne, na rzecz wspierania podjętej inicjatywy ocalenia od zapomnienia tragedii spacyfikowanych wsi, represji i męczeństwa ich mieszkańców. Celem Fundacji jest podejmowanie, prowadzenie i popieranie wszelkich inicjatyw i działań sprzyjających popularyzacji wiedzy o walce, heroizmie i męczeństwie mieszkańców polskiej wsi i zbrodni dokonanych przez niemieckich, sowieckich i innych zbrodniarzy, zbieranie i dokumentowanie wydarzeń z tamtych lat.
Starania Komitetu Organizacyjnego Budowy Mauzoleum Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej i Fundacji „Pomnik-Mauzoleum", doprowadziły do wybudowania w Michniowie Pomnika-Mauzoleum, w skład którego wchodzą: Dom Pamięci Narodowej, Sanktuarium Męczeńskich Wsi Polskich, cmentarz i mogiła pomordowanych Michniowian oraz rzeźba „Pieta Michniowska".
Z inicjatywy Marszałka Województwa Świętokrzyskiego, w dniu 12 lipca 1999 roku została podpisana umowa użyczenia pomiędzy Fundacją „Pomnik-Mauzoleum" w Michniowie, a Muzeum Wsi Kieleckiej, na podstawie której Muzeum Wsi Kieleckiej zarządza Mauzoleum.
Tragedia pacyfikacji i działania Michniowian sprawiły, iż to właśnie ta zbrodnia urosła do rangi symbolu męczeństwa ludności wsi polskiej w latach II wojny światowej. Upamiętnienie michniowskiej tragedii stało się początkiem dla rozwoju idei upamiętnienia wszystkich spacyfikowanych wsi polskich. Właśnie w tym miejscu powstało Sanktuarium Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej. Dzięki ofiarności całego społeczeństwa, władz samorządowych i państwowych, instytucji i stowarzyszeń kombatanckich oraz przy wydatnej pomocy finansowej Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, wzniesione zostały obiekty tworzące dziś Pomnik-Mauzoleum. Obejmuje on swym obszarem Dom Pamięci Narodowej z salami ekspozycyjnymi, pomieszczenia-mi biurowymi i technicznymi oraz archiwum. W Sanktuarium Męczeńskich Wsi Polskich, w 14 sektorach, upamiętnionych będzie poprzez krzyże - symbol męczeństwa - 817 miejscowości z terenu całego kraju. Droga Pamięci prowadzi do sektora centralnego, na którym ustawiony został modrzewiowy krzyż. U jego stóp ułożono z bloków piaskowca krzyż równoramienny. Elementem upamiętnienia martyrologii wsi są bloki kamienne ustawione w sektorach. Bloki piaskowca zostały przekazane nieodpłatnie Mauzoleum przez mieszkańców wsi.
Pomnik-Mauzoleum w swej działalności merytorycznej zajmuje się sytuacją wsi polskiej w latach II wojny światowej, a przede wszystkim zbiera materiały i informacje o wsiach, w których miały miejsce akcje pacyfikacyjne. Są to zarówno relacje świadków, jak i publikacje na ten temat. W tym celu prowadzona jest współpraca z innymi placówkami i instytucjami oraz organizacjami kombatanckimi, m.in. Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej, Ogólnopolskim Związkiem Żołnierzy Batalionów Chłopskich, Stowarzyszeniem Upamiętniania Ofiar Zbrodni Nacjonalistów Ukraińskich, Instytutem Pamięci Narodowej, Urzędem do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych i innymi. Głównym ośrodkiem zagranicznym, z którym Fundacja „Pomnik-Mauzoleum" w Michniowie utrzymuje stałą współpracę, jest niemieckie Muzeum Seelowskie Wzgórza w Seelow. W wyniku tej współpracy została podpisana umowa pomiędzy powiatem Marchijsko-Odrzańskim, a Urzędem Miasta i Gminy Suchedniów. Dzięki działalności Fundacji „Pomnik-Mauzoleum", która współpracuje z Muzeum Seelowskie Wzgórza w Niemczech, związkami kombatantów w Finlandii, środowiskami polonijnymi i instytutami naukowymi w Kanadzie, Michniów zyskał międzynarodowe uznanie dla swych działań na rzecz pokoju i pojednania narodów polskiego i niemieckiego.
Adres: Michniów, 26-130 Suchedniów, tel. (041) 254-51-62.
e-mail: michniow@o2.pl
Źródło: Michniów, Historia, Pamięć i Pojednanie; Muzeum Wsi Kieleckiej; Kielce 2006