Trzystuletni kościółek św. Leonarda w Busku nie jest pierwszym obiektem sakralnym stojącym w tym miejscu. Już sam dobór jego patrona może stanowić dowód na wczesnopiastowskie korzenie tej fundacji – wezwanie św. Leonarda nadawano chętnie na przełomie XI/XII stulecia. Była tu więc siedziba najstarszej w Busku parafii, erygowanej jeszcze przed założeniem w Busku klasztoru norbertanów. Gdy miasto Busko rozwinęło się w sąsiedztwie klasztoru, tam też przeniesiono parafię, odbierając ja św. Leonardowi z Przedmieścia Krakowskiego. Istnieje zapis z roku 1644 wspominający o tym obiekcie, nazywanym wówczas już kaplicą, gdzie mszy już nie odprawiano, z uwagi na zły stan techniczny. Na pocieszenie zapisano, że zgromadzone zostało już drewno na budowę nowej kaplicy.
Do budowy – jak wynika z tekstu wyrytego na belce, a zacytowanego przez księdza Wiśniewskiego – doszło w roku 1699. Pięćdziesiąt lat później, w roku 1748 miał miejsce remont dokonany z funduszy Reginy Zawadzkiej. Przy prezbiterium stała wówczas zakrystia, wewnątrz był ołtarz z figurą świętego, a dach wieńczyła sygnaturka pokryta blachą.
Kościółek mocno ucierpiał w czasie ostatniej wojny. Powojenne remonty miały początkowo powierzchowny charakter. Dawną świetność przywrócono mu dopiero w latach 1997- 98.
Kościółek zbudowany jest w konstrukcji zrębowej (za wyjątkiem kruchty) wzmacnianej lisicami, ustawionej na podmurówce z kamienia. Jest orientowany i składa się z kwadratowej nawy, węższego od niej, trójbocznie zamkniętego prezbiterium, maleńkiej zakrystii i dostawionej od zachodu kruchty. Zastosowana tu więźba dachowa (storczykowa) wraz z typowymi dla kościołów Małopolski zaskrzynieniami sprawia, że boczne części nawy są obniżone. Dach nawy i prezbiterium ma wspólną kalenicę, pobity jest gontem, a wieńczy go arkadowa sygnaturka kryta miedzianą blachą. Nad zakrystią wykonany jest dach pulpitowy, zaś nad kruchtą – dach dwuspadowy. Elewacje są oszalowane pionowymi deskami – na narożnikach znajdują się zespolone pilastry o żłobkowanych trzonach, zwieńczonych korynckimi głowicami, będące przykładem dobrej, snycerskiej roboty.
Tekst: Roman Mirowski,
Źródło: Roman Mirowski, „Drewniane kościoły i dzwonnice Ziemi Świętokrzyskiej”, 2002 r. RM
Słowniczek:
Arkada (łac. arcus - łuk) - szereg łuków opartych na słupach lub filarach. Arkada znana jest od czasów starożytnego Rzymu, stosowana głównie w akweduktach, krużgankach, loggiach.
Sygnaturka to mała wieża kościelna, w której zazwyczaj umieszcza się najmniejszy z dzwonów, również nazywany sygnaturką. Element ten położony jest zazwyczaj nad skrzyżowaniem transeptu z nawą główną w większych kościołach, lub nad prezbiterium w mniejszych świątyniach.
Konstrukcja zrębowa - ściana drewniana znana już w czasach prehistorycznych (od neolitu). Do dzisiaj kontynuowana w rejonach o bogatych tradycjach ciesielskich takich jak Podhale czy Kurpie.
Ściana składa się z ułożonych poziomo wieńców z belek drewnianych łączonych w narożach (węgłach) na zamki z ostatkami lub bez nich. Ostatkami nazywa się wystające poza obrys budynku końce belek. Belki leżące na sobie łączy się na ogół dębowymi kołkami - tyblami, chroniąc je przed przesunięciem. Szczelinę pomiędzy nimi należy uszczelnić np. sznurem, pakułami, wysuszonym mchem.
Więźba dachowa - drewniana konstrukcja dachu, drewniany szkielet dachu, który przenosi obciążenia z pokrycia dachowego.
Kalenica - najwyższa część dachu utworzona na przecięciu połaci dachowych.
Gont – drewniany materiał do wykonywania pokryć dachowych.
Dach pulpitowy - dach jednospadowy (o jednej połaci dachowej).
Pilaster to ustawiony przy ścianie (lub w częściowo w nią wtopiony) filar, nieznacznie występujący przed lico ściany. Pełni on zarówno funkcję konstrukcyjną (podpora), jak też dekoracyjną (rozczłonkowuje ścianę). Podobnie jak kolumna składa się z głowicy, gładkiego lub kanelowanego trzonu oraz czasami z bazy i cokołu. Stosowano również pilastry zwielokrotnione (tworzyły je nałożone na siebie, coraz węższe pilastry).
Głowica (kapitel) to najwyższa, wieńcząca część kolumny, filaru lub pilastra, będąca pośrednim członem konstrukcyjnym między podporą (np. trzonem kolumny) - od której jest szersza, co zapewnia bardziej stabilną konstrukcję całości - oraz elementami dźwiganymi (np. belkowaniem). Ze względu na swoje usytuowanie głowica pełni także funkcje dekoracyjne.
Źródło: pl.wikipedia.org
