Wydaje się, że mocno przesadził z datowaniem początków szpitala; brak wzmianki u Długosza wynika z tej prostej przyczyny, że szpital założono na początku XVI stulecia, a więc co najmniej dwadzieścia parę lat po śmierci wielkiego historyka (Długosz zmarł w roku 1480). Szpital, jak wiadomo, nie zajmował się wówczas leczeniem – był czymś w rodzaju przytułku czy też hospicjum, zaś kielecki szpital św. Trójcy zorganizowano z myślą o starych i niedołężnych górnikach z podkieleckich kopalń. Przy szpitalu powstała kaplica zapewniająca pensjonariuszom posługę duchową.
W roku 1638 biskup Jakub Zadzik erygował probostwo przyszpitalne a także określił jego uposażenie. „...Proboszczem bywać miał jeden z wikariuszów kolegiaty, przez nichże wybrany...” – czytamy w dalszej części tekstu Witanowskiego. Obecny, murowany kościół powstał nieco później, w roku 1644 z inicjatywy księdza Macieja Obłomkowicza (lub Obłąkiewicza, jak nazywa go Rawita). Konsekracji dokonał w dniu 8 kwietnia 1648 biskup Piotr Gembicki. Nieco innego zdania był półtora wieku temu Kazimierz Stronczyński pisząc o kościele św. Trójcy, że: „założenie swoje winien biskupowi Szyszkowskiemu około roku 1620, głównie jednak przyozdobił go biskup Szaniawski, a zarazem założył przy nim seminarium, którego zarząd powierzył zgromadzeniu świeckich księży, Kommunistami lub Bartoszkami zwanych”.
Szpital nie zachował się; jego pozostałości włączone zostały do sąsiadujących z obu stron z kościołem budynków: szkoły (do której chodził Żeromski i Marcinek Borowicz z jego „Syzyfowych Prac”) i seminarium. Kościół przetrwał natomiast do czasów obecnych w kształcie niemal niezmienionym. Jest on jednonawowy, z prezbiterium w kształcie absydy, oddzielonym od nawy łukiem tęczowym; trójprzęsłową nawę nakrywa sklepienie kolebkowe z lunetami, zaś absydę półkopuła. Sklepienia ozdobione są dekoracją stiukową o motywach geometrycznych. Przęsło zachodnie przedzielone zostało krzyżowym sklepieniem na dwie kondygnacje: dolną, pełniącą funkcję kruchty i górną, gdzie znajduje się chór muzyczny. Od północy do kościoła dobudowano kaplicę, a od południa zakrystię.
Główna elewacja kościoła jest bardzo prosta, niemal ascetyczna. Flankują ją dwie prostopadłościenne przypory, zwieńczone obeliskami, ustawionymi na wysokości trójkątnego szczytu. Poziome podziały elewacji są zaznaczone dość delikatnie. Na osi umieszczono portal, a nad nim dwa otwory okienne: prostokątny o dekoracyjnej oprawie i drugi, zamknięty półkoliście, nie mający żadnej dekoracji. Płaskorzeźba przedstawiająca świętą Trójcę dodana została później. Portal główny jest oryginalny, siedemnastowieczny - być może stanowi on dowód, że udział w powstawaniu kościoła miał Tomasz Poncino?
Wyposażenie wnętrza świątyni powstało w XVIII stuleciu. Główny, barokowy ołtarz, jest fundacją biskupa Felicjana Szaniawskiego. Towarzyszą mu dwa boczne ołtarze, a uzupełniają ambona i prospekt organowy z rokokową dekoracją.
Tekst: Roman Mirowski,
Żródło: Roman Mirowski, Świętokrzyski album, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie - Regionalny Ośrodek w Kielcach / Mediateka. 2004.
Słowniczek:
Apsyda (lub absyda) - w architekturze pomieszczenie na rzucie półkola, półelipsy lub wieloboku, dostawione addytywnie do bryły kościoła i otwarte do jego wnętrza. Zazwyczaj zamyka prezbiterium, czasem nawy boczne i ramiona transeptu lub westwerk. Występowała już w architekturze rzymskiej, stąd przejęta przez chrześcijaństwo.
Łuk tęczowy - łuk zamykający od góry tęczowy otwór (portal) w ścianie oddzielającej nawę kościoła od prezbiterium. Wyróżniony przez bogate ozdobienie, zmianę w materiale lub w kolorze.
Stiuk – mieszanina gipsu, wapienia i drobnego piasku lub pyłu marmurowego, łatwa do formowania, szybko twardniejąca. Często barwiona na różne kolory, nakładana na podłoże, gładzona i polerowana po wyschnięciu. Gotowy stiuk często imitował marmur. Znany był w okresie starożytności (starożytny Rzym), wczesnego chrześcijaństwa, sztuce mauretańskiej, rozpowszechniony w czasach renesansu i baroku.
Rokoko - styl, nurt w sztuce, zwłaszcza w architekturze wnętrz, ornamentyce (rocaille - muszla zdobiąca grotę), rzemiośle artystycznym (głównie porcelana i meble), malarstwie. Wywodzi się z baroku, występujący w Europie około połowy XVIII wieku. Odznacza się lekkością i dekoracyjnością form, swobodną kompozycją, asymetrią i płynnością linii oraz motywami egzotycznymi (np. chińskimi). Styl rokokowy najsilniej rozwinął się we Francji
Portal to ozdobne obramienie drzwi wejściowych w kościołach, pałacach, ratuszach, bogatszych kamienicach czasami także drzwi wewnętrznych. Ozdoba w zależności od epoki zróżnicowana pod względem architektonicznym.
Barok (z por. barocco - "perła o nieregularnym kształcie", lub z fr. baroque - "bogactwo ozdób") główny kierunek w kulturze środkowo i zachodnioeuropejskiej, którego trwanie datuje się na zakres czasowy: od końca XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku. Barok obejmował wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej, a także filozofię i architekturę. U jego podstaw leżał sprzeciw wobec renesansowego klasycyzmu, głęboka religijność, mistycyzm i egzystencjalny niepokój.
Źródło: pl.wikipedia.org
