W 1213 roku Wincenty Kadłubek konsekrował kościół przenosząc tu parafię, dotychczas znajdującą się "u św. Wojciecha". Ówczesna niewielka świątynia, wzniesiona z kamienia, usytuowana była we wschodniej części rzutu dzisiejszej katedry. Wieże prawdopodobnie umieszczone były po obu bokach prezbiterium. Ściany zewnętrzne oblicowane były ciosem, jedynym elementem z Gedkowej świątyni, który zachował się do dzisiaj. Podczas badań archeologicznych, prowadzonych w roku 1961, odkopano fragmenty posadzki romańskiego kościoła. Znalezione płytki są podobne do płytek z katedry wawelskiej, z czego można też wyciągnąć wniosek zarówno o wadze, jaką do kieleckiej świątyni przykładali krakowscy biskupi, jak również i o szerszych analogiach łączących tę świątynię i krakowską, stołeczną katedrę.
Zanim w 1295 roku kościół uzyskał przywilej na wykonanie obwarowań, został dwukrotnie zniszczony: w 1243 dokonał tego Konrad Mazowiecki a w 1260 Tatarzy. Podczas odbudowy w kościele wykonano inną posadzkę, usuwając pierwotną, tę z polewanych, ceramicznych płytek
W latach 1514-22 biskup Jan Konarski dobudowuje zakrystię i kapitularz, a prezbiterium zamyka półkolistą absydą. Piotr Myszkowski, także krakowski biskup, przedłuża kościół w kierunku zachodnim (1583). Kardynał Jan Albert Waza jest inicjatorem przebudowy kościoła w stylu barokowym (1632-35), kontynuowanej na początku XVIII stulecia przez biskupa Kazimierza Łubieńskiego, a zakończonej przez biskupa Szaniawskiego. Wtedy też rozebrano wieżę i całą wschodnią, romańską część kościoła i przedłużono nawy. Powstało nowe prezbiterium i dwie zakrystie od południa, a od północy kapitularz i skarbiec. Kościół połączono krytym przejściem z Zamkiem, siedzibą biskupów krakowskich. W roku 1805 ustanowiono diecezję kielecką, a kolegiatę podniesiono do godności katedry.
Swój dzisiejszy wygląd katedra zawdzięcza przebudowie dokonanej w latach 1869-72, autorstwa Franciszka Ksawerego Kowalskiego. Elewacje uzyskały wtedy neobarokowe formy, a nieproporcjonalnie wysoka sygnaturka miała za zadanie górować wysokością nad wzniesioną w sąsiedztwie przez władze carskie prawosławną cerkwią.
Katedra ma plan trójnawowej bazyliki o sześciu przęsłach. W prezbiterium, zakończonym absydą, znajduje się ołtarz ozdobiony obrazem Szymona Czechowicza, namalowanym w roku 1730, a przedstawiającym Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, patronki świątyni.
Stojąca obok katedry dzwonnica powstała w wieku XVI lub XVII, a najstarszy z trzech umieszczonych w niej dzwonów ufundował w roku 1527 biskup Piotr Tomicki. Ośmioboczna nadbudowa dzwonnicy oraz zegar o trzech tarczach pochodzi z roku 1727. Dawniej dzwonnicę zdobiły posągi czterech Ewangelistów, niestety nie zachowane do dzisiaj.
W dniu 3 czerwca 1991 roku w katedrze gościł papież Jan Paweł II koronując szesnastowieczny obraz Matki Boskiej Łaskawej.
Tekst: Roman Mirowski,
Żródło: Roman Mirowski, Świętokrzyski album, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie - Regionalny Ośrodek w Kielcach / Mediateka. 2004.
Słowniczek:
Apsyda (lub absyda) - w architekturze pomieszczenie na rzucie półkola, półelipsy lub wieloboku, dostawione addytywnie do bryły kościoła i otwarte do jego wnętrza. Zazwyczaj zamyka prezbiterium, czasem nawy boczne i ramiona transeptu lub westwerk. Występowała już w architekturze rzymskiej, stąd przejęta przez chrześcijaństwo.
Kapitularz - pomieszczenie klasztorne służące zakonnikom do zebrań. Także sala zebrań kapituły kanoników. Najczęściej usytuowane było w pobliżu prezbiterium albo przy krużganku w skrzydle wschodnim zabudowań klasztornych.
Neobarok - nurt w architekturze historyzmu, nawiązujacy formalnie do baroku, szczególnie w dekoracji elewacji, rozpowszechniony w końcu XIX w. (od 1880).
Źródło: pl.wikipedia.org
Zanim w 1295 roku kościół uzyskał przywilej na wykonanie obwarowań, został dwukrotnie zniszczony: w 1243 dokonał tego Konrad Mazowiecki a w 1260 Tatarzy. Podczas odbudowy w kościele wykonano inną posadzkę, usuwając pierwotną, tę z polewanych, ceramicznych płytek
W latach 1514-22 biskup Jan Konarski dobudowuje zakrystię i kapitularz, a prezbiterium zamyka półkolistą absydą. Piotr Myszkowski, także krakowski biskup, przedłuża kościół w kierunku zachodnim (1583). Kardynał Jan Albert Waza jest inicjatorem przebudowy kościoła w stylu barokowym (1632-35), kontynuowanej na początku XVIII stulecia przez biskupa Kazimierza Łubieńskiego, a zakończonej przez biskupa Szaniawskiego. Wtedy też rozebrano wieżę i całą wschodnią, romańską część kościoła i przedłużono nawy. Powstało nowe prezbiterium i dwie zakrystie od południa, a od północy kapitularz i skarbiec. Kościół połączono krytym przejściem z Zamkiem, siedzibą biskupów krakowskich. W roku 1805 ustanowiono diecezję kielecką, a kolegiatę podniesiono do godności katedry.
Swój dzisiejszy wygląd katedra zawdzięcza przebudowie dokonanej w latach 1869-72, autorstwa Franciszka Ksawerego Kowalskiego. Elewacje uzyskały wtedy neobarokowe formy, a nieproporcjonalnie wysoka sygnaturka miała za zadanie górować wysokością nad wzniesioną w sąsiedztwie przez władze carskie prawosławną cerkwią.
Katedra ma plan trójnawowej bazyliki o sześciu przęsłach. W prezbiterium, zakończonym absydą, znajduje się ołtarz ozdobiony obrazem Szymona Czechowicza, namalowanym w roku 1730, a przedstawiającym Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, patronki świątyni.
Stojąca obok katedry dzwonnica powstała w wieku XVI lub XVII, a najstarszy z trzech umieszczonych w niej dzwonów ufundował w roku 1527 biskup Piotr Tomicki. Ośmioboczna nadbudowa dzwonnicy oraz zegar o trzech tarczach pochodzi z roku 1727. Dawniej dzwonnicę zdobiły posągi czterech Ewangelistów, niestety nie zachowane do dzisiaj.
W dniu 3 czerwca 1991 roku w katedrze gościł papież Jan Paweł II koronując szesnastowieczny obraz Matki Boskiej Łaskawej.
Tekst: Roman Mirowski,
Żródło: Roman Mirowski, Świętokrzyski album, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie - Regionalny Ośrodek w Kielcach / Mediateka. 2004.
Słowniczek:
Apsyda (lub absyda) - w architekturze pomieszczenie na rzucie półkola, półelipsy lub wieloboku, dostawione addytywnie do bryły kościoła i otwarte do jego wnętrza. Zazwyczaj zamyka prezbiterium, czasem nawy boczne i ramiona transeptu lub westwerk. Występowała już w architekturze rzymskiej, stąd przejęta przez chrześcijaństwo.
Kapitularz - pomieszczenie klasztorne służące zakonnikom do zebrań. Także sala zebrań kapituły kanoników. Najczęściej usytuowane było w pobliżu prezbiterium albo przy krużganku w skrzydle wschodnim zabudowań klasztornych.
Neobarok - nurt w architekturze historyzmu, nawiązujacy formalnie do baroku, szczególnie w dekoracji elewacji, rozpowszechniony w końcu XIX w. (od 1880).
Źródło: pl.wikipedia.org
