Mieli oni otrzymać działki pod zabudowę, pola (po wykarczowaniu na ten cel boru), także łąki, ogrody i pastwiska w rejonie brodu na Nidzie od strony Mokrska, a nawet las „pod wyrąb” na budulec i opał. Po zakończeniu „wolnizny” mieszczanie mieli płacić: z półłanka groszy 5, od ogrodu i od domu przy rynku po groszy 4, zaś od domu poza obrębem rynku groszy 2. Osobne opłaty obowiązywać miały od prawa wypieku chleba, od szynkowania miodu i gorzałki, a także od innych form, jak dziś to nazywamy „działalności gospodarczej”. Wraz z prawem magdeburskim miasto otrzymywało również jarmarki i targi. Stanisław Sobek ufundował też „swoim” mieszczanom kościół.
Choć nazwa miasta – Sobków – pozostała, utrzymując się do dziś, do tejże rodziny miasto należało dość krótko. Po Sobkach właścicielami byli Drohojowscy, Wielopolscy, Sarbiewscy, Myszkowscy, a od 1725 Szaniawscy. Miasto było wielokrotnie niszczone, a w roku 1915 spłonęło niemal doszczętnie. Obecnie jest to osada (praw miejskich od 1831 roku już nie posiada) i stolica rolniczej gminy w powiecie jędrzejowskim. Zabudowa Sobkowa ogranicza się do dość obszernego rynku i kilku wychodzących z niego uliczek. Domy na ogół są nowe, choć często zbudowane zostały na starszych, głównie osiemnastowiecznych pozostałościach.
Ufundowany przez Stanisława Sobka seniora kościół podobno początkowo (i bardzo krótko) był ariańskim zborem, przekształconym w katolicką świątynię przez Stanisław Sobka juniora około roku 1570. Wizytacja parafii, dokonana w roku 1598, zakończona zastała zapisem, że miasto Sobków posiada kościół parafialny (ecclesia nova intra limites parochiae Mokrsko) pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, niedawno przywrócony katolikom.
Kościół położony jest we wschodniej części osady. Jest budowlą orientowaną, wzniesioną na planie krzyża, utworzonego przez nawę, równe jej szerokością prezbiterium oraz dwie symetrycznie rozmieszczone, kwadratowe kaplice. Kaplice otwarte są do nawy arkadami. Pomiędzy prezbiterium i południową kaplicą dostawiono w wieku XIX zakrystię, zaś przy nawie, od zachodu – kruchtę. Wnętrza świątyni przykrywają płaskie stropy. Jedynym wyjątkiem jest południowa kaplica. Ma ona sklepienie kolebkowo – krzyżowe. Zasklepiona jest też umieszczona pod nią krypta, zawierająca groby rodziny Szaniawskich.
Kościół restaurowany był w 1. połowie XVIII stulecia. Po remoncie dokonano w roku 1744 konsekracji. Świątynię nakrywają dwuspadowe dachy, o starej więźbie wzmocnionej nową kratownica wzdłużną. Ołtarz główny jest barokowy z 2. połowy XVII stulecia, ołtarz boczny o niemal sto lat młodszy, podobnie barokowa ambona. Ołtarz w kaplicy północnej powstał około roku 1700. Zdobi go obraz Madonny malowany na desce w końcu XVI lub na początku XVII stulecia, niestety mocno przemalowany. Chór muzyczny powstał w wieku XIX, ale organy są znacznie starsze, z 1. połowy wieku XVIII. Przy kościele stoi murowana dzwonnica z trzema arkadowymi otworami, trójkątnym szczytem i arkadową bramką w przyziemiu, ukończona w roku 1843.
Tekst: Roman Mirowski
Źródło: Roman Mirowski, Świętokrzyski album, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie - Regionalny Ośrodek w Kielcach / Mediateka. 2004.
Słowniczek:
Arkada (łac. arcus - łuk) - szereg łuków opartych na słupach lub filarach. Arkada znana jest od czasów starożytnego Rzymu, stosowana głównie w akweduktach, krużgankach, loggiach.
Sklepienie krzyżowe - sklepienie zbudowane na planie kwadratu z dwóch, przenikających się sklepień kolebkowych, z których pozostawiono górne części sklepień. Podparte jest na czterech filarach lub słupach usytuowanych w wierzchołkach kwadratu (planu pomieszczenia). Podpory znajdują się pod przekątnymi powstającymi przez przecięcie się kolebek. Wzdłuż nich przenoszone są obciążenia. Sklepienie stosowane znacznie częściej niż klasztorne, pozwalało na swobodniejsze kształtowanie wnętrza.
Sklepienie kolebkowe (beczkowe) - sklepienie w kształcie połowy leżącego walca przeciętego wzdłuż płaszczyzny poziomej. Wykonywane z ciosów kamiennych w kształcie klińca przewiązanych z zasadą mijania spoin. Kolebka sklepienia oparta jest na ścianach podłużnych (ustawionych wzdłuż osi sklepienia). Ściany przejmują obciążenie pionowe i poziome (ciężar i rozpór).
Barok (z por. barocco - "perła o nieregularnym kształcie", lub z fr. baroque - "bogactwo ozdób") główny kierunek w kulturze środkowo i zachodnioeuropejskiej, którego trwanie datuje się na zakres czasowy: od końca XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku. Barok obejmował wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej, a także filozofię i architekturę. U jego podstaw leżał sprzeciw wobec renesansowego klasycyzmu, głęboka religijność, mistycyzm i egzystencjalny niepokój.
