Wtorek, 24 grudnia 2024 - Adama, Ewy, Irminy

Bebelno - Kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP A A A

Poniedziałek, 15 kwietnia 2024 Autor: Agnieszka Markiton
Pierwsza wzmianka o parafii w Bebelnie (gm. Włoszczowa) pochodzi z wieku XV, z czasów Długosza, który w sprawach związanych z tą miejscowością jest wyjątkowo dobrze poinformowany – jego ojciec był właścicielem części wsi nazywanej Bebelnem Wielkim lub Bebelnem Długoszy.
Pierwotny kościół, który miał wezwanie Najświętszej Panny Marii i św. Mikołaja (według fałszywej erekcji z 1312 r. stanowił fundację Wisława Rokosza), stał w zupełnie innym miejscu. Wzmiankowany w 1470 r., spalony przed 1511, potem odbudowany, jako zbór służył innowiercom w latach 1548-1618. Świątynię katolikom przywrócił tutejszy dziedzic, Piotr Gosławski. W 1725 r. stan kościoła był bardzo zły: „skutkiem starości tak się zdezelował, że trzeba było postawić nowy, którego fundatorami byli w 1745 r. Antoni i Karol Bystrzanowscy, dziedzice Bebelna” czytamy w pracy księdza Wiśniewskiego.
W 1777 r. dobudowano od strony północnej obszerną zakrystię oraz kruchtę. Nietypowe usytuowanie kruchty (zwykle dostawiano ją od południa lub zachodu) wynika z usytuowania kościoła po południowej stronie drogi wiodącej do Lipnic. Druga kruchta, zachodnia, powstała później – informację o niej podaje lustracja z 1818 r., gdzie można też wyczytać, że kościół zbudowany był z drewna modrzewiowego, pobity gontem, a posadzka była w nim częściowo kamienna, częściowo ceglana. Poważny remont nastąpił w 1836 r. - sfinansowali go właściciele wsi wchodzących w skład parafii: wykonano nową podmurówkę, podciągnięto przyciesie, dach pokryto nowymi gontami. W latach 1882-89 oszalowano zewnętrzne ściany kościoła, a w roku 1903 przy okazji kolejnego, dość gruntownego remontu, korpus świątyni przedłużono o około 5 metrów w kierunku zachodnim, likwidując zachodnią kruchtę. Całkowicie zmieniono też kształt i wielkość sygnaturki. Wcześniejszą, znacznie mniej okazałą, zobaczyć można na rysunku Jana Olszewskiego wykonanym w tym samym co remont – 1903 roku.
Kościół z Bebelna jest orientowany, czyli ołtarzem zwrócony ku wschodowi, i jak zdecydowana większość świątyń drewnianych – jednonawowy. Węższe od nawy prezbiterium zamknięte jest trójbocznie. Obie bryły nakrywa wspólny dach o wspólnej kalenicy i jednakowym kącie nachylenia połaci, silnie nadwieszony nad prezbiterium, nawiązujący do drewnianych, gotyckich kościołów Wielkopolski. Nawa i prezbiterium mają konstrukcję zrębową, spiętą lisicami i przykrytą szalunkiem, którego ustawione pionowo deski pomalowane są na kolor szaro-niebieski. 
    Stylowo - kościół jest barokowy, choć cechy te mocno zatarła rozbudowa z początków XX stulecia i zastąpienie gontów blachą, co stało się w 1968 r.
 
Źródło: Roman Mirowski, „Drewniane kościoły i dzwonnice Ziemi Świętokrzyskiej”, 2002 r. RM
 
 
Słowniczek:
Gont – drewniany materiał do wykonywania pokryć dachowych. Deseczka z drewna iglastego, o przekroju klina, z wpustem wzdłuż szerszej krawędzi. Łączona poprzez wsunięcie jednej deseczki w drugą.
Przyciesia – belki podstawy konstrukcji.
Ściany szalowane – czyli deskowane w celu umocnienia, uszczelnienia lub dekoracji konstrukcji.
Sygnaturka - mała wieża kościelna, w której zazwyczaj umieszcza się najmniejszy z dzwonów, również nazywany sygnaturką. Na dzwonie tym dzwoniono na Sanctus i na podniesienie.
Kalenica - najwyższa część dachu utworzona na przecięciu połaci dachowych. Jest to tzw. kalenica główna, w odróżnieniu od linii przecięcia skośnych krawędzi połaci, które tworzą tzw. kalenice narożne.
Konstrukcja wieńcowa (ściana wieńcowa, konstrukcja węgłowa, blok-hauzowa, na zrąb, zrębowa, na zamek) - ściana drewniana znana już w czasach prehistorycznych (od neolitu). Do dzisiaj kontynuowana w rejonach o bogatych tradycjach ciesielskich takich jak Podhale czy Kurpie. Ściana składa się z ułożonych poziomo wieńców z belek drewnianych łączonych w narożach (węgłach) na zamki z ostatkami lub bez nich. Ostatkami nazywa się wystające poza obrys budynku końce belek. Belki leżące na sobie łączy się na ogół dębowymi kołkami - tyblami, chroniąc je przed przesunięciem. Szczelinę pomiędzy nimi należy uszczelnić np. sznurem, pakułami, wysuszonym mchem.
Lisice – pionowe belki umieszczone parami (po wewnętrznej i zewnętrznej stronie zrębu), skręcane śrubami, mające na celu wzmocnienie ścian (aby zachowały płaszczyznę). Zazwyczaj wykonane jako ozdobne: z głowicami u góry i piedestałami w partiach dolnych.
Barok (z por. barocco - "perła o nieregularnym kształcie", lub z fr. baroque - "bogactwo ozdób") główny kierunek w kulturze środkowo i zachodnioeuropejskiej, którego trwanie datuje się na zakres czasowy: od końca XVI wieku do pierwszej połowy XVIII wieku. Barok obejmował wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej, a także filozofię i architekturę. U jego podstaw leżał sprzeciw wobec renesansowego klasycyzmu, głęboka religijność, mistycyzm i egzystencjalny niepokój.
 
Źródło: pl.wikipedia.org
 
Opracowanie: Agnieszka Markiton

ZDJĘCIA

Kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP - Fot. Agnieszka Markiton
Kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP - Fot. Agnieszka Markiton
Dobudowana zakrystia i kruchta - Fot. Agnieszka Markiton
Jednonawowy kościół - Fot. Agnieszka Markiton
Szczyt szalowany pionowymi deskami - Fot. Agnieszka Markiton
Dach o wspólnej kalenicy nad nawą i prezbiterium - Fot. Agnieszka Markiton
Sygnaturka - Fot. Agnieszka Markiton
Dach silnie nadwieszony nad prezbiterium - Fot. Agnieszka Markiton
Prezbiterium węższe od nawy - Fot. Agnieszka Markiton
Prezbiterium zamknięte trójbocznie - Fot. Agnieszka Markiton
Ściany pokryte szalunkiem - Fot. Agnieszka Markiton
Wnętrze - Fot. Agnieszka Markiton
Neogotyski ołtarz - Fot. Agnieszka Markiton
Neogotyski ołtarz - Fot. Agnieszka Markiton
Neogotyski ołtarz - Fot. Agnieszka Markiton
Belka tęczowa - Fot. Agnieszka Markiton
Późnobarokowa ambona - Fot. Agnieszka Markiton
Chrzcielnica - Fot. Agnieszka Markiton
Chór - Fot. Agnieszka Markiton
Kamienna chrzcielnica z XVI w. - Fot. Agnieszka Markiton
Kamienna chrzcielnica z XVI w. - Fot. Agnieszka Markiton
Rycina Roman Mirowski

Finałowy koncert II edycji OFEM w KCK.

Już w sobotę, 21 grudnia o godzinie 16.00 w Kieleckim Centrum Kultury, odbędzie się finał II...

Filharmonia Świętokrzyska zaprasza na pierwszy kwartał 2025 roku!

W Filharmonii Świętokrzyskiej im. Oskara Kolberga w Kielcach odbyła się konferencja prasowa,...

20-lecie Stowarzyszenia Przyjaciół Teatru im. Stefana Żeromskiego Loża 3 w Kielcach

Stowarzyszenie Przyjaciół Teatru im. Stefana Żeromskiego Loża 3 w Kielcach obchodzi w tym roku...

Rozstrzygnięto ŚWIĘTOKRZYSKI KONKURS SZTUKI LUDOWEJ

W Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach rozstrzygnięto ŚWIĘTOKRZYSKI KONKURS SZTUKI LUDOWEJ -...

"Jazz z filmowym brzmieniem" w Pałacyku Zielińskiego w Kielcach

6 grudnia (w piątek) w Pałacyku Zielińskiego w Kielcach zagrają Oskar Cenkier i Miłosz Skwirut –...

Wernisaż wystawy fotografii krajobrazowej Mariusza Łężniaka w kieleckim BWA

W najbliższy piątek, 13 grudnia, o godz. 18.00 w Biurze Wystaw Artystycznych w Kielcach zostanie...

I Świętokrzyski Jarmark Bożonarodzeniowy w Kielcach

Stoiska ze świątecznymi ozdobami, degustacje potraw regionalnych, występy artystyczne, zabawy i...

Sylwester w Teatrze im. Stefana Żeromskiego

W Sylwestra w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach będzie można obejrzeć dwa spektakle:...

Powered by Actualizer & Heuristic
Copyright © 2014 by PIK KIELCE
Licznik odwiedzin: 65 927 743
Polityka prywatności | Mapa strony

Cookies

Ta strona korzysta z cookies, które instalowane są w Twojej przeglądarce, więcej informacji w Polityce Prywatności