Pałac ma bryłę bardzo zwartą, opartą na planie prostokąta. Na głównej osi znajduje się wgłębny (cofnięty od lica elewacji) portyk wejściowy z płytkim ryzalitem, w którym na cztery doryckie kolumny niosą niezbyt klasyczne co do proporcji belkowanie i trójkątny pozbawiony jakiejkolwiek dekoracji tympanon. Na belkowaniu wyryty jest napis: „Praca nadaje spoczynek”. Po obu stronach portyku zaprojektował Kubicki po trzy osie okienne, akcentując środkowe z nich poprzez zastosowanie półkoliście zamkniętych okien. Piętro jest niższe od parteru; w elewacji jest to wyraźnie zaznaczone poprzez użycie niższych okien. Takie rozwiązanie elewacji odzwierciedla charakter użytkowania tej kondygnacji – przeznaczonej na pokoje sypialne, odróżniając ją zdecydowanie od parteru, gdzie autor zlokalizował pomieszczenia reprezentacyjne. Nad dachem góruje masywna bryła komina, a właściwie bloku obejmującego kilka kominów połączonych parawanowymi ściankami, charakterystyczna dla twórczości Kubickiego. Niemal identyczne rozwiązanie komina pojawi się za lat dwadzieścia w innym jego dziele, w warszawskim Belwederze.
Od ogrodu środkowy ryzalit ma kształt trójboczny, gdyż obejmuje fragment kolistego salonu, umieszczonego przez autora na głównej osi, za wejściowym hallem. W przyziemi tegoż ryzalitu dostawiona jest sztuczna grota, wykonana z narzutowych głazów, podmurowująca wąski taras. Elewacje są boniowane, a wieńczy je gzyms z ząbkowaniem. Dach jest czterospadowy, pokryty blachą.
Układ wnętrza pałacu jest trójdzielny; jego środkową część zajmują: portyk, hall i kolisty salon wysoki na dwie kondygnacje. Od wschodu znajdują się pomieszczenia w trzech traktach, w tym: owalna klatka stykająca się z hallem i również owalny gabinet na południowo – wschodnim narożniku budynku. Od zachodu układ jest dwutraktowy: przylegający do hallu duży pokój z półkolistą wnęką, za którym Kubicki umieścił „gospodarczą” klatkę schodową i od południa duży, trójokienny salon. Na piętrze pokoje „frontowe” oddzielone są od „ogrodowych” sklepionym korytarzem łączącym obie klatki schodowe.
Najbardziej reprezentacyjne wnętrze otrzymał salon. Jego ściany rozdzielają półkoliste wnęki umieszczone na przemian z płycinami zawierającymi malowidła w stiukowych obramieniach. W poziomie piętra salon doświetlony jest półkolistymi oknami zawartymi w czymś w rodzaju tamburu wspartego na belkowaniu i kroksztynowym gzymsie. Ponad bębnem nie ma jednak kopuły, tylko zwierciadlane sklepienie o szerokiej fasecie wypełnionej stiukową kratą.
Pałac otaczają pozostałości krajobrazowego parku z 2. połowy XIX stulecia, zaprojektowanego przez Augustyna Denizota. Obecnie w pałacu mieści się Dom Pomocy Społecznej.
Tekst: Roman Mirowski,
Źródło: Roman Mirowski, Świętokrzyski album, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Warszawie - Regionalny Ośrodek w Kielcach / Mediateka. 2004.
Słowniczek:
Klasycyzm (z łac. classicus - doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) – styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do osiągnięć starożytnych Greków i Rzymian. W Europie tzw. "powrót do źródeł" (klasycznych) pojawił się już w renesansie, a następnie występował równolegle do baroku, czyli od XVII wieku do końca wieku XVIII, w niektórych krajach trwał do lat 30. następnego stulecia, a nawet dłużej. Styl ten szczególnie nawiązywał do antyku.
Portyk (łac. porticus) - budynek na planie prostokąta z jednym lub kilkoma rzędami kolumn, które wspierały dach zamknięty z jednej strony ścianą. Czasami zdarzały się portyki kilkupiętrowe. Portyk to także otwarty ganek kolumnowy lub filarowy, który poprzedza wejście, tworząc główną część fasady budynku. Jeśli stanowi przód elewacji nazywa się go prostylem, a gdy jest w głębi budynku nosi miano in antis.
Ryzalit – występ z lica w elewacji budynku w jego części środkowej, bocznej lub narożnej, prowadzony od fundamentów po dach. W rzucie poziomym może mieć kształt prostokąta lub półkola. Ryzality ożywiają elewację i zwiększają powierzchnię pomieszczeń. Popularne od renesansu w architekturze pałaców, później stosowane także przy budowie domów wielorodzinnych.
Tympanon - w architekturze klasycznej (starożytna Grecja, starożytny Rzym, renesans, klasycyzm) wewnętrzne trójkątne pole frontonu, często wypełnione rzeźbą.
Stiuk – mieszanina gipsu, wapienia i drobnego piasku lub pyłu marmurowego, łatwa do formowania, szybko twardniejąca. Często barwiona na różne kolory, nakładana na podłoże, gładzona i polerowana po wyschnięciu. Gotowy stiuk często imitował marmur. Znany był w okresie starożytności (starożytny Rzym), wczesnego chrześcijaństwa, sztuce mauretańskiej, rozpowszechniony w czasach renesansu i baroku.
Tambur, bęben - w architekturze to wieloboczna, eliptyczna, cylindryczna podbudowa pod kopułą. Często w ścianach bębna umieszczane były okna doświetlające przestrzeń pod kopułą.
Gzyms to pozioma, zwykle profilowana listwa wystająca przed lico muru, która chroni elewację budynku przed ściekającą wodą deszczową. Nierzadko pełni też funkcję ozdobną. W tym ostatnim przypadku gzyms tworzyć może kilka profilowanych listew z dodatkowymi ozdobami umieszczonymi nad lub pod listwami.
Źródło: pl.wikipedia.org
