Po repatriacji (1945/46) związany z Opolem, gdzie jako licealista, potem student fascynował się Teatrem "Laboratorium" Jerzego Grotowskiego (1960–1964), debiutował wierszami w prasie (1964), ukończył polonistykę w Opolu, przewodził środowisku młodoliterackiemu (1964–1972), redagował m.in. "Kwartalnik Nauczyciela Opolskiego" (1970–1972).
Od 1972 r. mieszkał w Kielcach. Był animatorem regionalnego i ponadregionalnego zycia literackiego. Organizatorem sesji literackich, seminariów dyskusyjnych (m.in. w zakopiańskiej Galerii Władysława Hasiora), promocji nowo wydanych książek, giełd książki literackiej, od 2005 r. licznych w regionie i w kraju (jak również na Krymie w 2008 r.) plenerów literackich i literacko-plastycznych sprzyjających nowym twórczym inspiracjom. Był inicjatorem i jurorem szeregu konkursów: im. Mikołaja Reja w Nagłowicach (1998), satyrycznego w Wąchocku (2002), im. Stefana Żeromskiego w Kielcach (2003, 2014); przeglądów twórczości (m.in. podczas dorocznych Świętokrzyskich Wiosen Literackich, czy Weekendów Literacko-Artystycznych w świętokrzyskich gminach). Redaktor serii debiutanckich "Arkuszy Poetyckich", antologii, almanachów i kilkuset tomów poezji, prozy, dramatów, esejów, satyry, zwłaszcza publikowanych staraniem (prowadzonej wraz z żoną Ireną) Oficyny Wydawniczej STON 2, w której od 2010 utworzył serię "Portretów Literackich" promującą sylwetki i twórczość współczesnych pisarzy. Jego twórczość i działalność literacką najpełniej zaprezentowała Krystyna Cel w książce Portret literacki Stanisława Nyczaja (2017, 2018).
W 1986 staraniem LSW ukazały się w jego opracowaniu (z obszernym komentarzem) dwa tomy Utworów poetyckich w ramach edycji Pism Stanisława Piętaka. Wydał m.in.: tomy poetyckie Przerwany sen (1968), Najcichsza odwaga (1977 – nagroda "Przemian"), Głos w dyskusji (1978), Tęsknota za nadzieją (1983), Puls. Poemat dramatyczny (z muzyką Mirosława Niziurskiego, 1988 – nagroda "Głosu Nauczycielskiego"). Wiersze dla ciebie (1990), Wiersze wybrane (1994 – uznane za Świętokrzyską Premierę Literacką), Poezje / Poezje w j. czeskim i polskim (Opava 1999), Płonący wodospad (2003), Album liryki miłosnej (z malarstwem Ryszarda Kowala, 2004), Poezje wybrane (2008, "Biblioteka Poetów" LSW), Przedążyć pęd Ziemi (z malarstwem Uty Przybos. 2009), Arcymiara (2014), Pojedynek z Losem (2015), Żarliwy niepokój. Wiersze wybrane (w j. polskim i angielskim oraz polskim i bułgarskim, 2015, 2019), Czasochłon (2019, 2020), Złowieszcze gry z Naturą (2020 – przypominający, że był prekursorem ekoliryki na przeł. lat 60/70), Morze w poezji i malarstwie (album z obrazami Marii Wollenberg-Kluzy, 2021). Wydał ponadto m.in.: Żarty na stół (1995), Aforyzmy i fraszki (2007), Metafizyka tworzenia. Na kanwie zwierzeń polskich poetów współczesnych (2007), Wśród pisarzy. Rozmowy i wspomnienia, tom 1 i 2 (2010, 2017), Taniec z Pamięcią. Wokół opolskich lat Jerzego Grotowskiego (2018).
Stanisław Nyczaj był autorem pionierskiej Księgi powiedzeń i powiedzonek polskich, a także kilku książeczek dla dzieci (napisanych wierszem i prozą). Jego wiersze – prócz przekładów na j. czeski, angielski, bułgarski – tłumaczone były w antologiach na białoruski, grecki, rosyjski i włoski.
Obecny był w licznych antologiach, m.in. Warszawskiej Jesieni Poezji, antologiach fraszek i aforyzmów, Antologii Poetów Polskich (2016, 2017, 2018). Został uhonorowany licznymi nagrodami regionalnymi i ogólnopolskimi oraz odznaczeniami, m.in.: Nagrodą im. Jarosława Iwaszkiewicza (2008), Nagrodą im. Witolda Hulewicza (2010), Nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2013), a także Krzyżem Kawalerskim OOP (1998) i Medalami Brązowym i Srebrnym "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".
Od 1995 r. był konsultantem literackim twórców niewidomych i niedowidzących przy Krajowym Centrum Kultury PZN w Kielcach. Członkiem Sekcji Polskiej Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC), członkiem Słowiańskiej Akademii Literatury i Sztuki w Warnie. Był stypendystą MKIDN oraz Stowarzyszenia Autorów „ZAIKS".
Stanisław Nyczaj zmarł 1 kwietnia 2022 r.
Więcej informacji o autorze można znaleźć w słowniku bibliograficznym Współcześni polscy pisarze i badacze literatury, t. 6 (1999, s. 114–116) I t. 10 (2007, s. 642–643) oraz w Wikipedii.