Środa, 25 grudnia 2024 - Anety, Glorii, Piotra

"Rok obrzędowy w kulturze ludowej ziemi świętokrzyskiej" A A A

Czwartek, 21 maja 2015 Autor: krzysztof
Obrzędowość to zespół zakorzenionych w tradycji, najczęściej określonych przepisami, czynności i praktyk o znaczeniu symbolicznym, towarzyszących jakiejś uroczystości o charakterze związanym z charakterem społeczności.

Obrzędowość doroczna przybierała i przybiera formy działania w zależności od potrzeb, chociaż nie wszystkie elementy dzisiaj są stosowane:

  • przyrodnicze (człowiek usiłował wpływać na zjawiska przyrody),
  • gospodarcze, agrarne, hodowlane i inne mające spowodować dobre plony,
  • zapewniające życie, zdrowie, szczęście i powodzenie (np. praktyki o charakterze matrymonialnym),
  • recepcyjne, wpisane w tryb doroczny (obrzędy przejścia, jedynie śluby posiadają nakazy),
  • religijne i kultowe (Boże Ciało, Wielkanoc, Boże Narodzenie, Wszystkich Świętych).

Rok obrzędowy w kulturze ludowej ziemi świętokrzyskiej dzieli się na:

1. Kalendarzowy:

  • podział na 12 miesięcy,
  • podział na 4 pory roku.

2. Rolniczy (przyrodniczy, gospodarczy, agrarny – dostosowany do cyklu prac polowych):

  • wiosna,
  • lato,
  • jesień,
  • zima.

Funkcja kultu ziemi:

  • pierwsza orka i siew (kropienie pługa, konia, oracza wodą święconą, zboże z dnia św. Szczepana, zakopywanie chleba pod pierwszą skibą),
  • sadzenie kapusty i ziemniaków (przewracanie się kobiet, obieganie pola),
  • żniwa (przynoszenie do domu pierwszych kłosów i pozostawianie garści niezżętego zboża czy kawałka chleba pod kamieniem, polewanie wieńców wodą, oborywanie przepiórki).

Funkcja magiczna:

  • topienie Marzanny,
  • agrarna – gaik – maik (wypędzenie zimy, przywołanie wiosny),
  • zapusty (tańce kobiet),
  • Wielki Tydzień – wbijanie w ziemię na polu krzyżyków plecionych z palm (urodzaj i brak ostu),
  • huśtanie się na huśtawkach (szybki wzrost zbóż),
  • obchodzenie pól z pochodniami (przeciw uderzeniom pioruna).

W okresie jesiennym obrzędy agrarne nie występują!

Funkcja zapewniająca życie, zdrowie, szczęście i powodzenie:

1. Charakter matrymonialny:

  • wiosna (oblewanie wodą, smaganie gałązkami),
  • lato (wianki na wodzie),
  • jesień (Katarzynki i Andrzejki – lanie wosku, wróżby),
  • zima (źdźbła siana pod obrusem, herody, kolędnicy).

2. Kościelny:

  • od Nowego Roku do Wielkanocy,
  • od Wielkiej Nocy do Bożego Ciała,
  • od Bożego Ciała do Wszystkich Świętych,
  • od Wszystkich Świętych do Bożego Narodzenia,
  • Wielkanoc, Boże Ciało, Wszystkich Świętych,
  • Boże Narodzenie, święta patronów parafii (odpusty), nawiedzenia parafii (obrazy, krzyże),
  • pielgrzymki do miejsc kultu (teraz tez polityczne),
  • chrzty, komunie, bierzmowania, śluby, pogrzeby, święcenia, msze rocznicowe,
  • świecenie pokarmów, ziół, gromnicy, kredy, wody, pól.

3. Rodzinny:

  • chrzty,
  • komunie święte,
  • śluby,
  • pogrzeby,
  • imieniny,
  • urodziny,
  • awanse zawodowe.

4. Świecki / rozrywkowy:

 

  • wesela,
  • pikniki rodzinne i gminne,
  • zabawy po uroczystościach dożynkowych,
  • zabawy sylwestrowe i karnawałowe.

Obrzędowanie wraz z całym zespołem wierzeń i praktyk (także magicznych) normowało stosunki między ludźmi ze względu na przekonanie, że dobre, zgodne zapoczątkowanie roku wpływa na pomyślny jego przebieg. Nie możemy nie docenić roli obrzędowości w kalendarzu dorocznym, ponieważ pomagała ona utrwalać tożsamość regionalną i narodową.

                                                                                                                                              Alicja Trukszyn

Filharmonia Świętokrzyska zaprasza na pierwszy kwartał 2025 roku!

W Filharmonii Świętokrzyskiej im. Oskara Kolberga w Kielcach odbyła się konferencja prasowa,...

Fenomenalny Sylwester w Kinie Fenomen

Kino Fenomen działające w Wojewódzkim Domu Kultury w Kielcach zaprasza na Fenomenalny Sylwester....

Kolędowanie z zespołem Enej w Kieleckim Centrum Kultury

W sobotę, 28 grudnia, w Kieleckim Centrum Kultury odbędzie się kolędowanie z zespołem Enej....

Dr Alicja Trukszyn z Odznaką Honorową Województwa Świętokrzyskiego

W czwartek, 19 grudnia w siedzibie Filharmonii Świętokrzyskiej, podczas uroczystej sesji Sejmiku...

"Jazz z filmowym brzmieniem" w Pałacyku Zielińskiego w Kielcach

6 grudnia (w piątek) w Pałacyku Zielińskiego w Kielcach zagrają Oskar Cenkier i Miłosz Skwirut –...

Wernisaż wystawy fotografii krajobrazowej Mariusza Łężniaka w kieleckim BWA

W najbliższy piątek, 13 grudnia, o godz. 18.00 w Biurze Wystaw Artystycznych w Kielcach zostanie...

I Świętokrzyski Jarmark Bożonarodzeniowy w Kielcach

Stoiska ze świątecznymi ozdobami, degustacje potraw regionalnych, występy artystyczne, zabawy i...

Sylwester w Teatrze im. Stefana Żeromskiego

W Sylwestra w Teatrze im. Stefana Żeromskiego w Kielcach będzie można obejrzeć dwa spektakle:...

Powered by Actualizer & Heuristic
Copyright © 2014 by PIK KIELCE
Licznik odwiedzin: 65 941 766
Polityka prywatności | Mapa strony

Cookies

Ta strona korzysta z cookies, które instalowane są w Twojej przeglądarce, więcej informacji w Polityce Prywatności