Jasieński Bruno A A A

Bruno Jasieński, właściwie Wiktor Zysman – polski poeta, współtwórca polskiego futuryzmu. Urodził się w Klimontowie niedaleko Sandomierza 17 lipca 1901 roku. Ojciec, Jakub Zysman, był lekarzem i działaczem społecznym, lokalnym bohaterem Klimontowa - do dziś jedna z tamtejszych ulic nosi jego imię. Ochrzcił się w kościele protestanckim, m. in. aby ożenić się z katoliczką - Eufemią Marią Modzelewską. Oprócz Brunona mieli dwoje dzieci, Irenę i Jerzego. W 1914 pani Zysmanowa wyjechała z całą trójką do Rosji. - Bruno ukończył w Moskwie gimnazjum i powrócił do Polski w 1918 roku . Od razu zapisał się na wydział filozofii Uniwersytetetu Jagiellońskiego, zajęć jednak nie rozpoczął, ponieważ zaciągnął się do Batalionu Akademickiego, którego zadaniem było wówczas rozbrajanie żołnierzy austriackich. Podczas ferii zimowych w 1919 roku Bruno Jasieński stworzył w Klimontowie teatr amatorski, który w przykościelnym refektarzu wystawił Ich czworo Zapolskiej, a następnie Wesele Wyspiańskiego z udziałem chłopów-naturszczyków. Jasieński dopisał do Wesela prolog. Kolejne lata to studia w Krakowie. Poeta studiując w Krakowie był świadkiem wypadków tzw. powstania krakowskiego 1923 roku. Pod wpływem tych wydarzeń związał się z ruchem komunistycznym; W 1923 roku ożenił się z Klarą (zwana Karą) Arem, córką bogatego kupca lwowskiego i wyjechali do Francji. W latach 1926-29 mieszkali w Paryżu, w Passage Poissonniere. Żyli biednie. Kara gotowała obiady dla Polonii, Bruno pisał korespondencje, m.in. dla lwowskiego Wieku Nowego, Kuriera Nowego, Gazety porannej. Właściwie izolował się od środowiska emigracyjnego, ale wraz z Zygmuntem Modzelewskim i polskimi robotnikami stworzył amatorski teatr na Saint Denis, z którym wystawił Rzecz gromadzką. Powstało Słowo o Jakubie Szeli, a przede wszystkim Palę Paryż. Po awanturze związanej z tą powieścią i wydaleniu z Francji w 1929 Jasieński wyjechał do ZSRR. W Leningradzie przywitały go tłumy. Od razu otrzymał stanowisko redaktora naczelnego pisma Polonii Kultura mas i kierownika działu literackiego Trybuny radzieckiej. Na przełomie 1929 i 1930 rozstał się z Klarą i zerwał z nią wszelkie kontakty - później twierdził, że wyłącznie z jej winy, wywołała bowiem szereg skandali, wiążąc się z kolejnymi mężczyznami. Bruno miał z Karą synka, na którego płacił przez 8 lat alimenty, ale nigdy go nie widywał. Ożenił się powtórnie, z niejaką Anną Berziń. Wkrótce został przeniesiony z sekcji polskiej Komunistycznej Partii Francji do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) w 1932 stał się jej członkiem rzeczywistym. Coraz bardziej odsuwał się od środowisk polonijnych, by zerwać z nimi prawie zupełnie. Kiedy mieszkał w Moskwie napisał socrealistyczną powieść Człowiek zmienia skórę. Od 1934 Jasieński był członkiem zarządu Związku Pisarzy Radzieckich, współpracował z Literaturą Międzynarodową i Kulturą Mas. Otrzymał honorowe obywatelstwo Tadżykistanu. Jasieński tworzył w języku polskim, rosyjskim i francuskim. Był autorem tomików wierszy But w butonierce i Ziemia na lewo, dramatu Bal manekinów. Wraz z Anatolem Sternem jest autorem manifestu futuryzmu polskiego Nuż w bżuhu. Jednodńuwka futurystuw. Jego późniejsza twórczość przybrała socrealistyczny charakter. W sławnym dziele sławiącym budowę Kanału Białomorsko-Bałtyckiego, jego pióra jest rozdział zatytułowany „Dobić wroga klasowego". W maju 1921 umarła młodziutka siostra poety. Bruno bardzo mocno to przeżywał. To Irenie zadedykował rok później poemat Pieśń o głodzie, a w poświęconym jej wierszu Pogrzeb Reni zamieścił dedykację Tobie, malutka, wszystko co dobrego napisałem i napiszę kiedykolwiek. Dalsze miesiące to współpraca z Almanachem Nowej Sztuki, Zwrotnicą, Trybuną Robotniczą, Nową Kulturą. Ostatnie lata życia spędził w Związku Radzieckim. Początkowo traktowany niemal jak wieszcz. W okresie „wielkiej czystki” w maju 1937 aresztowany i skazany na 15 lat łagru. Po ponownym rozpatrzeniu sprawy został skazany na karę śmierci i rozstrzelany w jednym z łagrów w 1938 roku. Zrehabilitowany w 1956 roku.

Dorobek literacki:
• Jednodńuwka futurystów (1921)
• Pogrzeb Ren i(1921)
• But w butonierce (1921)
• Nuż w brzuchu (1921)
• Pieśń o głodzie (1922)
• Nogi Izoldy Morgan (1923)
• Ziemia na lewo (1924)
• Klucze (1925)
• Słowo o Jakubie Szeli (1926)
• Palę Paryż (1929)
• Rzecz gromadzka (1930)
• Bal manekinów (1931, tłumaczenie 1957)
• Człowiek zmienia skórę (wydanie ros.1933-34, pol.1935-37, wznowienie 1961)
• Męstwo (1935)
• Nos (1936)
• Główny winowajca (napisane w 1936, opublikowane po polsku w1957)
• Zmowa obojętnych (1957, wyd.pol.1962. Nieukończone)


Źródło:
„Mała ojczyzna świętokrzyska. Dziedzictwo kulturowe.” – pod redakcją Grażyny Okły, Zakład Wydawniczy SFS, Kielce, 2002
www.mkw98.republika.pl/bruno1.html
wikipedia.org/wiki/Bruno_Jasie%C5%84ski
univ.gda.pl/~literat/bruno/index.htm